Felç Nedir (İnme-Stroke)

Felç nedir?

Felç, beyni etkileyen bir rahatsızlıktır. Çok tehlikeli olabilir ve acil tedavi edilmesi gerekir. Fakat birçok kişi zaman geçtikçe tam bir iyileşme gösterir.

Felç, beynin bir kısmına kan akışı kesildiğinde meydana gelir. Bu aşırı derecede tehlikelidir. Eğer beyin hücrelerine çok uzun süre kan akışı sağlanmazsa ölürler.

Bir felç geçirmek için iki ana neden vardır. En yaygın olanı bir kan pıhtısıdır. Bir kan pıhtısı beyindeki bir kan damarında sıkışırsa, kan akışını kesebilir. Bu durum beynin bir kısmına zarar veri ve artık kan akışı sağlanmaz.

Ayrıca, felcin meydana gelmesine bir kanama da neden olabilir. beynin içindeki ya da yakındaki bir kan damarı yırtılırsa, bu kanama hasara yol açabilir ve bir felce neden olabilir.

Belirtileri nelerdir?

Felç genelde aniden meydana gelir. Çok ciddi semptomları olabilir. Fakat felç geçirdikten sonraki ilk birkaç gün içerisinde olan bu semptomlar ömür boyu devam etmeyebilir.

Felç, vücudun bir tarafında güçsüzlük ya da uyuşma hissine neden olabilir. Felç geçirenler vücutlarının bir tarafını hiç hareket ettiremeyebilirler. Baş dönmesi hissi olabilir ya da yürümede güçlük çekebilirler. Yüzlerinin bir tarafı sarkabilir.

Felç geçiren kişiler konuşmada güçlük çekebilirler ya da onları söylenenleri anlayamayabilirler gözlerini birinde ya da her ikinde görme sorunları yaşayabilirler. Ayrıca, şiddetli baş ağrısına da neden olabilir. Bazı kişiler yutkunma sorunu olur.

Felç acil bir durumdur. Vakit kaybetmeden tıbbi müdahale yapılması önemlidir. Böyle bir durumda en kısa zamanda bir hastaneye ulaşmak çok önemlidir.

Tedaviler nelerdir?

Eğer felç geçirdiyseniz, bir hastanede acil tedavi altına alınmanız gerekecektir.

Felç geçiren kişilere birkaç tarama ve testten geçirilmeleri gerekecektir. Bu testler doktorlara, geçirilen felcin ne türde olduğu söyler. Felç için yapılacak olan tedavi, bu durumun bir kanamadan mı yoksa bir kan pıhtısından mı kaynaklandığına bağlıdır.

Kan pıhtısının neden olduğu felç için tedaviler

Çoğu felç bir kan pıhtısını kan damarını tıkaması nedeniyle meydana gelir. Doktorlar bu kan pıhtısın kurtulmaya çalışmak için ya da kan akışını yeniden normale döndürmek ilaç kullanabilirler.

Trombolitik ilaçlarkan pıhtılarının eritilmesinde kullanılan ilaçlardır. Bu ilaç damar içi (intravenöz) olarak verilir. Bir kişi felç geçirdikten sonra mümkün olduğunca çabuk verilmelidir. Bu ilaçlar tam teşekküllü bir sağlık kuruluşunda doktorların denetiminde ve onların önerisiyle verilir.

Pıhtı eritici ilaçların felçten ölme ya da sonrasında tam zamanlı bakıma muhtaç olma ihtimallerini azalttığını gösteren araştırmalar vardır. Fakat bu ilaçlar ciddi yan etki gösterebilir. Bu ilaçlar beyin kanaması(hemoraji) riskini artırabilirler. Doktorlar yararlarına karşı riskleri dengelemek zorundadır.

Kan pıhtısının neden olduğu bir felç geçirdiyseniz, antikoagülanlar olarak adlandırılan ilaçlar da kullanılabilir. Bunlar bazen kan inceltici ya da kan sulandırıcılar olar da adlandırılırlar. Kan pıhtısını eritmezler, fakat onların daha büyük hale gelmesini önleyebilirler.Standartantikoagülanlara heparin denir. Bir enjeksiyon olarak damar ya da deri altından alınırlar.

Antikoagülanların insanlar felçten kurtulmada yardımcı olmadığı görülmektedir. Fakat bu ilaçlar bazen bir felcin yanı sıra meydana gelen bazı sağlık sorunlarını önleyebilir. Antikoagülantları alan kişilerin bacaklarında(derin ve trombozu) ya da akciğerlerinde(akciğer ambolisi) bir kan pıhtısı oluşma ihtimalini azaltır. Bunlar tehlikeli olabilir .Özellikle de akciğerlerinizdeki bir kan pıhtısı oluşması tehlikelidir.

Antikoagülantların yan etkileri olabilir. Pıhtı eritici ilaçlar gibi bunlar da beyin kanamasına neden olabilir. Yapılan araştırmalar, tedavi gören her 131 kişiye karşılık, beyin kanaması geçiren fazladan bir kişi olduğunu ortaya çıkarmışlardır. Doktorunuz yararlarına karşı bu tedavinin risklerini dengelemek zorundadır.

Kanamanın neden olduğu felç için tedaviler

Kanamadan dolayı felç geçiren bir kişinin ameliyat olması gerekebilir. Ameliyat, yırtılan damarı onarmak ve beyinde biriken fazladan kanı almak için yapılır.

Felç için yapılan ameliyatlar zamanla gelişmiştir. Yakın zamanda yapılan çalışmalar, modern ameliyat tekniklerinin, felçten ölme ya da sonrasında tam zamanlı bakıma muhtaç olma riskini azalttığını gösterir.

Hastalığın sonunda ne olacak?

Özellikle de ilk felçten sonra ne olacağını söylemek çok zordur. Bazı kişiler iyi bir düzelme gösterirler  ve evde kendi bakımlarını yaparak yaşayabilirler. Yapılan araştırmalar, felç geçiren kişileri yarısı ya da üçte ikisinin üç ay sonra evde yaşamak içi yeteri kadar düzeldiklerini gösteriyor. Bazı kişiler iyileşir, ama bedenlerinde bir özür kalır. Bir felç geçirmekten dolayı ölmek de mümkündür.

Bazı kişilerin semptomlarının bir felçten sonraki aylar ve haftalar içersinde nasıl değişeceğini söylemek zordur. Fakat umutlu olmak içi çok şey vardır. Yapılan araştırmalar, fizyoterapist ya da gibi bir uzman tarafından tedavi edilmekle Felç geçiren kişilerin sakat kalma yüzdesini düşürmeye yardımcı olduğunu göstermiştir.

Bir felç geçirmeniz, bu sizi tekrar başka bir felç daha geçirme riski altına sokar. Bu nedenle, doktorlar bu riski düşürmek için tedavi görmenizi öneririler.

Felç geçirmiş kişilerin bakımı

Felç geçirmiş birinin bakımı, fiziksel ve duygusal yönden zorlayıcı olabilir. Bakıcılar bu kişinin üzerini giydirmek, besleme ve banyosunu yaptırmak zorunda olabilirler. Bu kişilerin bakımını üstlenenler, bütün bu şeyleri yapabilmek için kendi yaşam biçimlerini değiştirmek zorunda kalabilirler.

Bakıcıların dile getirdikleri en büyük problemler, çevreden soyutlanmışlık hissi ve yeterli uyku uyuyamamadır. Kendilerini hasta etmekten kaçınmak, bakıcıların her şeyi kendilerinin yapamayacaklarını fark etmeleri önemlidir. Bu kişilerin evde ilave desteğe ihtiyaçları olabilir ya da bakımı bir süreliğine devralacak başka biri ayarlama ihtiyacı olabilir, böylece kendilerine dinlemek için zaman ayırabilirler.

Yazar: Dr. Pınar AKAN
Makale Tarihi: 05/05/2011

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tweet